TARİH İÇİNDE KOCAELİ KARTEPE YÖRESİNE YAPILAN GÖÇLERDE UYGULANAN İSKÂN POLİTİKALARI

Abstract

Kocaeli, tarih içinde “göç hareketlerinin” tanıklığını yaşamış önemli bir merkezdir. Kitlesel
boyutlarda 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Kafkasya üzerinden başlayan, hicri tarihe göre
93 harbi olarak anılan 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı ile devam eden, Balkan Savaşları sonrası ile
tarihimizde sayları milyonlar ile ifade edilen Balkan Göçlerinin izlerini taşımaktadır. Bu kitlesel tarihsel göçler; dönemin Osmanlı toprakları üzerine özellikle Anadolu coğrafyasına topraklarına yoğunlaştığını görüyoruz. Bu göçlerin sosyolojik analizi bize Osmanlı İmparatorluk toprakları üzerinde yaşamış “Osmanlı tebaasını” oluşturan Müslüman toplulukların “Osmanlın İmparatorluk bakiyesi” açısından  bölgenin ortaya çıkan kültürel zenginlide ifade eder. 1850’lere kadar Osmanlı Devleti’ne muhacir olarak gelenler henüz büyük kitlelere ulaşmadığından iskân konusunda ayrıca bir kurum teşkiline lüzum görülmemiştir. Peyderpey gelen muhacirlerin işleri ile genellikle Şehremaneti ilgilenmiştir. Ancak bu tarihten itibaren sayıları gittikçe artan muhacirlerin kabul, kayıt, iaşe ve iskân gibi sorunları ile uğraşmak üzere çeşitli müesseseler ihdas edilmiştir. İlki 5
Ocak 1860’da kurulan “Muhacirin Komisyonu” dur. Sonraki süreçte “İdare-i Muhacirin Komisyonu”, “Muhacirin Komisyonu Âlisi”, gibi başka komisyonlar da kurulmuştur. Kurulmuş olan bu komisyon raporları hakkında Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde; “Kocaeli Sancağı içinde İzmit ve çevresine yapılan göçler” hakkında birçok belge mevcuttur. Biz bu çalışmada araştırma sahamız Kartepe coğrafyasındaki yerleşim birimleri önceden merkez ilçe olan İzmit’e bağlıyken “22.3.2008 tarih ve 26824 sayılı Resmi Gazetede” yayımlanarak yürürlüğe giren 5747 Sayılı Büyükşehir Belediyesi, sınırları içinde ilçe kurulmasına dair kanun ile Kocaeli İlinde Kartepe İlçesi kurulmuştur.