TARİHİ YERLEŞİMLERDE KENTSEL DÖNÜŞÜME EKOLOJİK BAKIŞ: ANTALYA BALBEY MAHALLESİ ÖRNEĞİ

Özet

Bu çalışma, tarihi yerleşim alanlarında sürdürülebilirlik ilkeleriyle uyumlu kentsel dönüşüm süreçlerini incelemektedir. Kentsel dönüşümün tarihsel gelişimi, sürdürülebilirlik kavramı ve ekolojik yaklaşımlarla olan ilişkisi literatürde değerlendirilmiştir. Sürdürülebilir kentleşme yaklaşımı, ekolojik yapının korunması, karbon salınımının azaltılması ve kent kimliğinin devamlılığı gibi unsurlar açısından önem taşımaktadır. Genel olarak kentlerin özgün niteliklerinin kültürel miras, tarihi doku, doğal ve ekolojik değerleriyle korunarak sürdürülebilir kentsel dönüşüm projelerinin uygulanması gerekliliği vurgulanmaktadır. Bu çerçevede, Antalya Balbey Mahallesi örneği üzerinden, sürdürülebilir ve ekolojik temelli bir kentsel dönüşümün esasları analiz edilmiştir. Balbey Mahallesi, Antalya ilinin Muratpaşa ilçesinde yer almakta olup, batısında İsmet Paşa Caddesi, doğu ve kuzeyinde Fahrettin Altay Caddesi ve güneyinde ise Cengiz Toytunç Caddesi ile çevrilidir. Bu tarihi yerleşim bölgesinin güneyinde Antalya’nın kent merkezindeki en bilinen yerleşim yeri olan tarihi Kaleiçi, Sobacılar Çarşısı ve yine Kentsel Sit Alanı niteliğindeki Haşimişcan Mahallesi bulunmaktadır. Literatür incelemesi, yerel tarihsel gelişim, mekânsal analizler ve ekolojik strateji örnekleriyle desteklenen bu çalışma, Balbey özelinde öneri geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu çalışmada kentsel dönüşümün, fiziksel mekan düzenlemesinin yanı sıra ekonomik, sosyal, kültürel ve politik boyutlarıyla ele alınmasının ve toplumsal katılımın sağlanmasının önemi Balbey tarihi yerleşimi üzerinden değerlendirilmiştir. Ayrıca, kentlerin dönüşümünün; yönetişim, hesap verebilirlik, katılım, şeffaflık, esneklik ve sosyal adalet ilkelerine dayanması gerektiği belirlenmiştir. Dönüşümün doğal süreçleri ve ekolojik yapıyı gözeterek, yerel özellikleri koruyarak ve kamu yararını önceleyerek yapılması gerektiği vurgulanmıştır.